29, ఏప్రిల్ 2016, శుక్రవారం

ఏమున్నదక్కో ఏమున్నదక్కా

ఏమున్నదక్కో ఏమున్నదక్కా
కాలే కాళ్లు బతుకు ఎండమావులు
ఏరు ఎండిపాయే ఊరు ఖాళీ ఆయే
తాగ నీరు లేదు మొక్కవోడు బోయే
గంజి తాగే గతి కూడా లేకపాయే
ఏమున్నదక్కో ఏమున్నదక్కా

ఏమున్నదక్కో ఏమున్నదక్కా
కడుపు చేత బట్టి ఊరే వదిలిపోయే
భూమి రుణం తీరి బంజరు బతుకాయే
పశువులు చచ్చే భూమి బీడువోయే
కరువు రాకాసి మమ్ము కాటేసి చంపే
ఏమున్నదక్కో ఏమున్నదక్కా

ఏమున్నదక్కో ఏమున్నదక్కా
అడవుల చెరపట్టి మేడలు కట్టి
చెరువుల కాజేసి మిద్దెలు నిలబెట్టి
రాయిని రప్పను అన్నిటి మింగితి
చెట్టు చేమ చూడక పుడమిని రక్కితి
ఏమున్నదక్కో ఏమున్నదక్కా

ఏమున్నదక్కో ఏమున్నదక్కా
పాతాళానున్న నీరును అమ్మితి
చెట్టును నరికితి చేమను అమ్మితి
రక్కసుల పుట్టించి వికృతి చేసితి
అమ్మ అని చూడక పుడమిని కోసితి
ఏమున్నదక్కో ఏమున్నదక్కా

ఏమున్నదక్కో ఏమున్నదక్కా
రేపు అన్న ముందు చూపే లేదు
నేడు నేడన్న అత్యాశే నా పేరు
పిల్ల పాపలకు నేర్పిందేమి లేదు
నేడు నాది అన్న స్వార్థమే నా తీరు
ఏమున్నదక్కో ఏమున్నదక్కా

-అక్కిరాజు ప్రసాద్
(నేటి మన దుస్థితికి మనమే కారణం కదా అన్న ఆవేదనతో రాసాను)



10, ఏప్రిల్ 2016, ఆదివారం

సినీ సంగీతంలో రాగమాలిక - హాయి హాయిగా ఆమని సాగే (సువర్ణసుందరి)


స్వర్ణయుగపు నాటి తెలుగు చలనచిత్ర గీతాలలో కొన్ని ప్రత్యేకమైనవి ఉన్నాయి. వాటిలోని సాంకేతిక నైపుణ్యత, విలక్షణత, కళాకారుల ప్రతిభను వాటిని ప్రత్యేక స్థానంలో నిలిపాయి. సందర్భోచితంతో పాటు శాస్త్రీయ సంగీత పటిమ కలిగిన గీతాలను సంగీతకారులు సృష్టించారు. శాస్త్రీయ సంగీత కచేరీలలో రాగమాలికకు ఒక ప్రత్యేక స్థానమున్నట్లే సినీ సంగీతంలో కూడా ఉంది. ఈ రాగమాలిక ప్రక్రియను అలనాటి సినీ సంగీతకారులు మనకు అద్భుతమైన గీతాలుగా ఆవిష్కరించారు. వాటిలో ప్రముఖమైనది 1957లో విడుదలైన సువర్ణసుందరి చిత్రంలోని హాయి హాయిగా ఆమని సాగే అనే గీతం. ప్రేయసీ ప్రియులపై చిత్రీకరించబడిన యుగళ గీతంలో ఋతువులను బట్టి మనోభావనల మార్పును రాగమాలికగా ఆవిష్కరించారు సంగీత దర్శకులు ఆదినారాయణ రావు గారు.

హంసనాదం, కానడ, జోన్‌పురీ, యమన్ కళ్యాణి రాగాలలో ఈ గీతాన్ని మనకు అందించారు. అద్భుతమైన స్వర సంపదతో పాటు మధురమైన సాహిత్యం కలిగిన ఈ గీతాన్ని సముద్రాల రాఘవాచార్యులు గారు రచించగా ఘంటసాల మాష్టారు మరియు జిక్కి గారు పాడారు. మంచి వాద్య సహకారంతో ఈ జంట ఈ శాస్త్రీయ సంగీత ప్రాధాన్యమైన గీతాన్ని లలితంగా మనోహరంగా సందర్భానికి తగినట్లుగా ఆలపించారు. అంతే అందమైన సెట్లను కళా దర్శకులు వాలిగారు చిత్ర దర్శకులు వేదాంతం రాఘవయ్య గారు అందించారు. ఈ చిత్రానికి నృత్య దర్శకత్వం వెంపటి చిన సత్యం గారు అందించారు. ఇంతమంది మహానుభావుల చేత చెక్కబడిన సుందర శిల్పాలు సువర్ణసుందరి చిత్రం, అందులోని ఈ రాగమాలిక గీతం.

గాత్ర సౌరభం సంగీత దర్శకుడిని బట్టే అన్న సంగతి ఈ గీతం ద్వారా మనకు తెలుస్తుంది. ఘంటసాల మాష్టారు, జిక్కి గార్ల గొంతులో తేనెలు కురిపించారు ఆదినారాయణరావు గారు. అంతే అద్భుతంగా నటించారు అక్కినేని నాగేశ్వరరావు గారు, అంజలీదేవి గార్ల జంట. ఈ చిత్రాన్ని అదే పేరుతో హిందీలోకి అనువదించారు. ఈ గీతాన్ని కుహు కుహు బోలే అన్న పాటగా చిత్రీకరించారు. దానిని లతా మంగేష్కర్ గారు, మహమ్మద్ రఫీ గారు పాడారు. ఈ హిందీ చిత్రానికి ఆదినారాయణరావు గారికి ఉత్తమ సంగీత దర్శకుని అవార్డు లభించింది. గీత సాహిత్యం పరిశీలిద్దాం.

హాయి హాయిగా ఆమని సాగే హాయి హాయిగా ఆమని సాగే
సోయగాల గనవోయి సఖా హాయి సఖా హాయి హాయిగా ఆమని సాగే

లీలగా పువులు గాలికి ఊగ
లీలగా పువులు గాలికి ఊగ
లీలగా పువులు గాలికి ఊగ
సనిద మదనిస గమ గమదనిస 
రిసని దని సరి సని సరి సని 
దనిని దనిని దని మదద మదద మద గరిగమదని
లీలగా పువులు గాలికి ఊగ
కలిగిన తలపుల వలపులు రేగ
కలిగిన తలపుల వలపులు రేగ
ఊగిపోవు మది ఉయ్యాలగా జంపాలగా 
హాయి హాయిగా ఆమని సాగే

ఏమో ఏమో తటిల్లతిక మేమెరుపో ఏమో తటిల్లతిక మేమెరుపో
మైమరపేమో మొయిలురాజు దరి మురిసినదేమో
మైమరపేమో మొయిలురాజు దరి మురిసినదేమో
వలపు కౌగిలుల వాలి సోలి
వలపు కౌగిలుల వాలి సోలి
ఊగిపోవు మది ఉయ్యాలగా జంపాలగా
హాయి హాయిగా ఆమని సాగే

చూడుమా చందమామా అటు చూడుమా చందమామా
కనుమా వయ్యారి శారద యామిని కవ్వించే ప్రేమా
చూడుమా చందమామా
వగల తూలే విరహిణుల
మనసున మోహము రేపు నగవుల 
మనసున మోహము రేపు నగవుల 
ఊగిపోవు మది ఉయ్యాలగా జంపాలగా 
హాయి హాయిగా ఆమని సాగే

కనుగవా తనియగా ప్రియతమా కలువలు విరిసెనుగా
కనుగవా తనియగా ప్రియతమా కలువలు విరిసెనుగా కనుగవా తనియగా  
చెలువము కనుగొన మనసానంద నాట్యాలు సేయునోయి 
ఆనంద నాట్యాలు సేయునోయి
నిరి గమ దనిస దనిస 
సని సగరిగ సరినిస దని మదనిస 
నిరి నిరి దని దని మద మద 
గమ గమ గమ దనిస గమ దనిస దనిస

ఈ గీతంలో సముద్రాల వారి ముద్ర మనకు స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది. ఆయన వాడిన తెలుగు పదాలు, వాటిలోని మాధుర్యం అజరామరం. హాయి హాయిగా సాగే ఆమని సోయగాలను కనవోయి అనే పల్లవితో మొదలయ్యే గీతంలో ఆయన కనబరచిన సాహితీ ప్రతిభ అసమానం. లీలగా పువులు గాలికి ఊగితే, ఆ పూల నాట్యానికి వాటి వల్ల కలిగిన తలపులలో నుండి వలపులు రేగాయట. ఆ వలపులలో మనసు ఉయ్యాల జంపాలగా ఊగిపోయిందట. తటిల్లతిక అనే పదం ఎంత అద్భుతమైన ప్రయోగమో గమనించండి. అందమైన తీగను ప్రతిపాదించటానికి ఈ పదాన్ని ఉపయోగించారు. ఆ మేఘాల రాజు గర్జించే సరికి ఈ లత మైమరపుతో మురిసిందట, మనసు ఉయ్యాలగా జంపాలగా ఊగిందట. ప్రేయసీ ప్రియులు చందమామతో ఎలా ముచ్చటిస్తునారో చూడండి - "ఓ చందమామా! శరదృతువులోని రాత్రి ప్రేమతో కవ్విస్తోంది, ఆమెను చూడుము. వగలను ఒలికించే విరహిణిలా, మనసులో మోహాన్ని కలిగించే నవ్వులతో ఆమె అందాన్ని చూడు" అని పలికారు కవి.  "రెండు కళ్లకు తృప్తి కలిగేలా విరిసిన కలువలను చూడు ప్రియతమా! ఆ కలువ అందాలను చూసి మనసు ఆనంద నాట్యాల చేసింది" అంటున్నారు కవి. వసంత, వర్ష, శరఋతువులను ఎంత అందంగా వర్ణించారో! కవి యొక్క సాహితీ ప్రకీర్తిలో లలిత శృంగార గీతం పలికి మనలను మురిపించేలా చేసింది. అందుకే ఈ గీతం తెలుగు సినీ సంగీత ప్రపంచంలో ఒక ముఖ్యమైన స్థానాన్ని నిలుపుకొని సంగీత సాహిత్య సౌరభాలను ఇప్పటికీ గుబాళిస్తూనే ఉంది.  ఈ గీతం వీడియోలో చూడండి